Forum Miłośników Symulatorów Lotniczych
Lotnisko => Lotnictwo wojskowe z epoki II Wojny Światowej => Wątek zaczęty przez: Rola w Marca 13, 2006, 22:15:45
-
Przy okazji dyskusji o książkach J.Meissnera przypomniało mi się coś, za co jakiś czas temu się zabrałem.
Spisuję sobie - dla własnych niecnych celów :004: - coś na kształt "słowniczka" polskiego żargonu lotniczego: zarówno czasu II Wojny Światowej jak i przedwojennego, także lotnictwa cywilnego. Nie jest to stricte słownik techniczny (tj. oficjalnie stosowanych terminów), a kolorowa mieszanka tego, "jak się wtedy mówiło": łącznie z żartobliwymi zwrotami, przezwiskami itd.
Najlepszym źródłem są wszelakiej maści książki - autobiograficzne, wspomnieniowe... czasem także i powojenne opracowania historyczne, jeśli zawarto w nich obszerne cytaty (raporty, wspomnienia). Niestety "obskoczenie" tylu książek jest czasochłonnym zajęciem, no i trudno mieć w domu wszystkie książki z tej dziedziny...
Dlatego zwracam się do Was z prośbą o dopisywanie do niniejszej listy tego typu terminów, charakterystycznych zwrotów, wyrazów.
Przede wszystkim interesuje mnie okres do 1939 roku, bo w 1940 nasi lotnicy przejęli wiele słów z terminologii RAFu, na dodatek późniejsze swoje wspomnienia zapisywali takim właśnie językiem. Dlatego aby odróżnić ten nowy slang, zaznaczamy na liście taki wyraz/zwrot gwiazdką [ * ]. Przeważnie są to spolonizowane (pisownia) terminy angielskie i łatwo takie znaleźć - toteż podałem tylko jeden, dla przykładu.
Sporządzać listę zacząłem ja, dużo dopisał do niej Dariusz Kołodziejski. Mam nadzieję, że i Wy ochoczo dołączycie.
* - termin z epoki PSP przy RAF (od 1940)
aerodrom = przestarzały termin na lotnisko
aeronauta = przestarzały termin na lotnika; później tylko w znaczeniu: pilot balonowy
aeroplan = przestarzały termin na samolot
altimetr = wysokościomierz
aparat (latający) = przestarzały termin na samolot
awiator = przestarzały termin na lotnika
awionetka = lekki samolot turystyczny (termin wycofano po 1931)
boczny = skrzydłowy, [wingman]
bust = maksymalna moc silnika, por. pełny gaz, [boost]
cebula = Centrum Badań Lotniczo-Lekarskich (CBLL)
chronometrażysta = osoba zapisująca czas startu i lądowania
ciągnąć w górę = wznosić się, nabierać wysokości
dodać gazu = otworzyć przepustnicę silnika - większa moc i prędkość
dorosły samolot = duży samolot :)
dostał s*kinsyn! = oficjalny meldunek zgłaszający zestrzelenie npla :)
drapać się = wznosić się, nabierać wysokości, por. ciągnąć w górę
drąg = drążek sterowy
druciarnia = stalowe linki samolotu wzmacniające konstrukcję
dubel = lot na dwusterze
dyon = skrót od: dywizjon
dywizjon = większa jednostka lotnicza, 18-33 samolotów (2-4 eskadry)
er, "R" = samolot towarzyszący Lublin R-XIII
erwudziak, erwude = samolot RWD (Doświadczalne Warsztaty Lotnicze)
eskadra = podstawowa jednostka lotnicza, 7-11 samolotów (2-3 klucze)
eskadrylla = przestarzała pisownia eskadry
gapa = odznaka pilota (orzeł noszony na lewej piersi)
gaz = por. dodać gazu
grat = przestarzały samolot [crate]
hauba = czapka-pilotka (kominiarka, zazwyczaj skórzana)
jazda = niebezpieczny lot :)
jedenastka = myśliwiec PZL P.11
kaem = skrót od: karabin maszynowy; k.m.
kangur = odbicie się samolotu od ziemi przy nieprawidłowym lądowaniu
kapotować, skapotować = przewrócić samolot na grzbiet (przy nieudanym lądowaniu)
klucz = najmniejsza formacja samolotów (poza parą), 3-4 samoloty
knypel = drążek sterowy
kolejodrom = lecieć wzdłuż linii kolejowej dla orientacji w nawigacji
konewka = tak Witold Urbanowicz nazywał myśliwce PZL P.7a, P.11a i P.11c
kosynier = lot koszący
kozioł = odbicie się samolotu od ziemi przy nieprawidłowym lądowaniu
kozioł przeciwkapotażowy = wzmocnienie kabiny chroniące kręgosłup pilota w razie kapotażu
kran = zawór (np. instalacji paliwowej)
kroki aerodromu = szkic lotniska wykonany na podstawie wyliczeń w czasie przemarszu przez lotnisko
kurek = zawór (np. instalacji paliwowej)
kwargel = element akrobacji lotniczej?
linjowy (samolot) = samolot rozpoznawczo-bombowy
looping = martwa pętla [loop]
ława = szyk samolotów [formation: line abreast] (linia)
materiał lotniczy
materiały pędne = paliwo + olej
meldunek sytuacyjny
morda = przód samolotu
motor = silnik
niedolot = przyziemienie samolotu przed znakami startowymi
niszczycielski (samolot) = przestarzały termin na bombowiec
npl = nieprzyjaciel (wojskowy termin na wroga)
obwarzanki = dym wydobywający się z kolektora spalin
od śmigła! = sygnał ostrzegawczy przy starcie
ogon = tył samolotu
ołówek (latający) = Dornier Do 17
pan radjo = radioperator
pasikonik = samolot towarzyszący Lublin R-XIII
pegaz = samolot RWD (turystyczne? dlatego że ufundowane przez LOPP?)
pezetel, pezetelka = samolot z PZL (Państwowe Zakłady Lotnicze), najczęściej: myśliwiec P.11
pika, pikować = nurkowanie
pluton = klucz w eskadrach towarzyszących (przydzielonych do rozpoznania dla armii), 3 samoloty
płatowiec = także w znaczeniu: samolot (tj. już cały)
postawić popa = zaryć nosem samolotu w ziemię
pościgowiec = myśliwiec [chasseur]; później: myśliwiec przechwytujący [interceptor], por. aparat pościgowy
prać z kaemów = strzelać z karabinów maszynowych
przesmarować = przelecieć nad punktem lądowania
rajd = daleki przelot sportowy/turystyczny [raid]
rakieta = raca sygnalizacyjna (wystrzelona z pistoletu-rakietnicy)
rakietnica = pistolet na race
*readines = gotowość bojowa, por. być w readinesie
rezerwuar benzynowy = przestarzałe określenie na zbiornik paliwa
rolować = kołować po murawie lotniska - element wstępnego szkolenia na rulerze
rój = szyk dużej grupy samolotów (kilka klinów?)
rtofista = radiotelegrafista
ruler = "samolot-nielot" do nauki kołowania po lotnisku [rouler]
schody (w lewo/prawo) = szyk samolotów [formation: echelon left/right]
siadać = lądować
sieć dozorowania = posterunki obserwacyjno-alarmowe obrony plot.
smar = także w znaczeniu: olej silnikowy
sowa = kryptonim na samolot niemiecki (1939)
stan alarmu = gotowość bojowa: załogi w maszynach gotowych do startu, silniki podgrzewane
stan pogotowia = załogi i obsługa w pogotowiu przy maszynach, do stanu alarmu: 5min.
stan odpoczynku = załogi bez ekwipunku na sobie, na kwaterach, obsługa w pracy/spoczynku, do stanu pogotowia: 20min.
start na alarm = por. stan alarmu
szczeniak = karabin maszynowy obserwatora PWU wz.37
szosodroma = lecieć wzdłuż szosy (drogi) dla orientacji w nawigacji
szperacze = samoloty ubezpieczające eskadrę prowadząc rozpoznanie; także: reflektory plot.
szpryca = "przepalać" świece, por. dawać szprycę
sztachnąć się = przelecieć się na samolocie w pobliżu lotniska
towarzyszący (samolot) = samolot obserwacyjno-łącznikowy
ugrobić się = zginąć w samolocie
walka ziemna = zwalczanie siły żywej npla, działania interwencyjne na polu bitwy [battlefield interdiction]
wanna = samoloty szkolny RWD-8pws (ze wspólną kabiną i odejmowaną przegrodą m-dzy siedzeniami pilotów)
wdrapywać się = wznosić się, nabierać wysokości
wisieć = krążyć w danym punkcie (np. w zasadzce) [loiter]
wrzepić gaz = otworzyć przepustnicę silnika - większa moc i prędkość
wylaszować = dopuścić ucznia do wykonywania samodzielnych lotów, por. wylaszować się [z francuskiego]
wymiatanie = spędzanie myśliwców npla na danym obszarze [sweep]
wywiadowczy (samolot) = przestarzały termin na samolot rozpoznawczy/obserwacyjny
zapuszczać = włączać silnik
zasadzka (myśliwska) = klucz myśliwców czatujących na npla
zbiornica = centrum dowodzenia i łączności
znurkować = nurkować (samolotem)
zrąbać = zestrzelić (wroga), por. zrąbali mnie! = zestrzelili mnie!
zwalić sie = spaść
zwitka = element manewru spirali
żmijka = lot z szybkimi zmianami kursu o 15-20 stopni na przemian w lewo i prawo -> zygzakowaty tor lotu
żuraw = szyk samolotów [formation: vee] (klin)
-
płaszczak = P.11
parasol = spadochron
adolfik/fryc = nie wymaga chyba komentaża
struś/dżemojad = anglik
waafka = płeć przeciwna występująca w RAFie
wrenka = jak wyżej
puścić farbę = dym
Garbaty =Hurricane
pikskłek =brytyjski IFF
wajwer =w początkowym okresie wojny w RAFie pilot ubezpieczający formację od tyłu
nalewka na pluskwach = whisky "średniej" jakości
party = wiadomo :D
-
awionetka = lekki samolot turystyczny (termin wycofano po 1931)
Wycofany chyba tylko oficjalnie, bo chyba każdy pamięta ten epizod z 39 co się jakiś pilot oburzał, że ma strzelać do awionetki produkcji niemieckiej.
-
waafka = płeć przeciwna występująca w RAFie
wrenka = jak wyżej
Mała poprawka:
powinno być: wrenka = jak wyżej tyle, że w RN (Royal Navy) czyli "ichniej" marynarce wojennej.
WRNS - Women's Royal Naval Service
w odróżnieniu od:
WAAF - Women's Auxiliary Air Force po 1945 skrót zmienił się na WRAF - Women's Royal Air Force
Pozdrawiam
-
dostał s*kinsyn! = oficjalny meldunek zgłaszający zestrzelenie npla
A ja myślałem, że oficjalnie było: "Pali się skurczybyk!" :002:
PS. Bardzo fajny pomysł z tym słowniczkiem Rola! :564:
-
Nadymana (lub dymana) konkurencja – złośliwe (dobroduszne :004:), określenie baloniarzy stosowane przez lotników.
-
kicha = balon plot lub obserwacyjny
balon = opona (dętka?)
-
płaszczak = P.11
Ha !
A mnie to za "płaszczaka" chcieli zlinczować ....
:051:
-
A mnie to za "płaszczaka" chcieli zlinczować ....
:051:
OK, więc żeby było sprawiedliwie opie...obsztorcuję maciasa:
1) żaden "płaszczak" kurdebalans! Prędzej "pułaszczak" (bo "w" ledwo słychać przy szybkiej wymowie). Zygmuś się nazywał Puławski. Jak był tylko 2 lata starszy od Ciebie to był już inżynierem i miał na koncie skonstruowany szybowiec - trochę "rispektu" dla gościa, OK? No offense. :004:
2) prosiłem o * przy terminach z epoki PAF 1940-...
3) dobrze, że nie jestem Dziadkiem Kosem, toteż zostawię twój błąd ortograficzny bez komentaża, anglicy chyba też wybaczą :004:
4) a Razorblade poprawił już wrenkę
Josiv ma rację: termin wycofano niby oficjalnie, promując "bardziej polski" samolot turystyczny, jednak można było wciąż usłyszeć "awionetkę".
"Pali się skurczybyk!" to ocenzurowana forma na potrzeby forum DWŚ :003:
Hepi nał wszyscy po tym, co napisał Rola Sprawiedliwy? Dość więc tego offtopicu:
challenge'ówka = awionetka z zawodów samolotów turystycznych Challenge (1929-1934) [uwaga, wymawiaj: szaląż, nie czelyndż]
fotokaem = aparat fotograficzny (kamera) stosowany do rejestracji "trafień" w treningowych walkach pozorowanych
gwiaździsty (silnik) = silnik gwiazdowy
hejheje = pogardliwe określenie kawalerzystów u lotników (od "Hej, hej, ułani!")
limuzyna = także w znaczeniu: samolot z zamkniętą kabiną
lotnik szpagatowy = pogardliwie o pilocie balonu na uwięzi (tj. obserwacyjnego)
oliwa, oliwny = olej, olejowy
ślepy pilotaż = pilotaż "na przyrządach" tj. bez widoczności ziemi
śmiga = łopata śmigła
-
Ale czadersko to brzmi:
hejheje = pogardliwe określenie kawalerzystów u lotników (od "Hej, hej, ułani!")
Albo to:
limuzyna = także w znaczeniu: samolot z zamkniętą kabiną
No ale przy ilości "otwartych" samolotów w tamtym okresie to się nie dziwie że taki "wózek" to dla nich limuzyna (*) :021:
* - Z całym, należnym, szacunkiem dla tych panów :564:
-
Decha – śmigło, znalazłem we wspomnieniach pilota 114-eskadry w odniesieniu do śmigła P11.
-
Nie obraziłem się spokojnie :004:
A mnie to za "płaszczaka" chcieli zlinczować ....
:051:
OK, więc żeby było sprawiedliwie opie...obsztorcuję maciasa:
1) żaden "płaszczak" kurdebalans! Prędzej "pułaszczak" (bo "w" ledwo słychać przy szybkiej wymowie).
No to kaj to "w" - "pułaszczak" czy "pławszczak?"
Zgadza się Zygmunt Puławski. Ale spotkałem się również z określeniem "płaszczak" pisanym w tej formie bez "w". Jak znajdę książkę i odpowiedni akapit to wstawię cytat.
Nie wciskaj mi proszę Rola w usta słów niewypowiedzianych, szacunek dla tego pana posiadam jak najgłębszy No offense :004:
Pozdrawiam
-
No ale przy ilości "otwartych" samolotów w tamtym okresie to się nie dziwie że taki "wózek" to dla nich limuzyna
Polecam przekonać się empirycznie: wsiądź do szkolnego Jungmana czy Gipsy Motha, potem do dowolnego ówczesnego myśliwca (może być nawet "nowoczesny" Spitfire), to na koniec nawet wybebeszony egzemplarz takiego RWD-13T zrobi na tobie wrażenie limuzyny :003:
Do dziś nie mogę zapomnieć słów JanuszaB: "Rola, toż to jest k***a jakiś Mercedes!" :118:
Tej klasy samoloty odpowiadały ówczesnym samochodom z droższej półki. Taki stary Mercedes 500K nawet dziś jest dla mnie limuzyną, mimo iż nie ma barku z mini-lodówką, odtwarzacza CD, GPSu czy innych tam dzisiejszych wodotrysków...
No to kaj to "w" - "pułaszczak" czy "pławszczak?"
Zgadza się Zygmunt Puławski. Ale spotkałem się również z określeniem "płaszczak" pisanym w tej formie bez "w". Jak znajdę książkę i odpowiedni akapit to wstawię cytat.
Problem w zjedzeniu przez was literki "u", bo "w" gubi się naturalnie dzięki szeleszczącej mowie polskiej :003: (mówisz "japko" a nie "ja-by-ły-ko" :002:). Toteż spotykam fonetyczne "pułaszczak" czy pisane "puławszczak" (od Puławski), ale nigdy "płaszczak" - no bo skąd ta forma?
Niczego ci nie wciskałem w usta, może za mało emotikonek w tekście dodaję :003: :002: :004:
Żeby nie lać wody "offtopic"-iem:
Leszek957 zaproponował, aby poszerzyć słownik także o lata powojenne. Nie mam nic przeciwko temu, jednak proszę (stanowczo :036:) o zaznaczenie ich specjalnym znaczkiem ( # )
Oto co nadesłał Leszek957:
#blatka = deska kreślarska [1970s]
#deska = deska kreślarska [1970s]
#formatka = arkusz (najczęściej kalki technicznej) projektu technicznego (podstawa do wypłaty pensji) [1970s]
#kulman = deska kreślarska [1970s]
#płachta = arkusz (najczęściej kalki technicznej) projektu technicznego (podstawa do wypłaty pensji) [1970s]
#pulman = deska kreślarska [1970s]
A generalnie dziekuję wszystkim, że tak ochoczo podchwycili temat :001:
-
Ja bym dorzucił do tego:
peleng - szyk?
osa - P.11?
terminy te wyciągnąłem ze wspomnień ppor. Wiktora Strzembosza, pilota 111 EskMys, ktory 6 września 1939 zestrzelił Me110C z I/ZG 1 (eskorta Ju87 lecących nad Warszawę) koło wsi Wojcieszyn. W pelengu leciało sześć Me110 (czyli najprawdopodobniej chodzi o dwa klucze/kette).
Pozdr