Do napisania tego tekstu skłoniły mnie rozmowy ze znajomymi oraz różne opinie i pytania na które trafiam w internecie, a które świadczą o tym że sporo ludzi ma jakieś dziwne wyobrażenia czy opinie dotyczące tego jak takie monitory sprawują się w codziennym użytku. Zatem jako posiadacz od kilku miesięcy 20 calowej panoramy Belinea 102035W (oraz laptopa z panoramiczną matrycą) poczułem się w obowiązku trochę rozjaśnić sytuację. Mam nadzieję że komuś się przyda. Nie zamierzam dyskutować na temat konkretnych modeli czy typów matryc bo to można sobie na bieżąco znaleźć na różnych serwisach sprzętowych, ale skupię się na ogólnych wrażeniach z używania takiego monitora.
1. Wymiary i rozdzielczości.Sądzę że jeden obrazek zastąpi pół akapit tekstu:
Wymiary ekranu:panoramy 16:10
24": 518 x 324 mm
22": 474 x 296 mm
20": 433 x 271 mm
19": 410 x 257 mm
panoramy lapotopowe
15,4": 331 x 207 mm
14.1": 304 x 190 mm
niepanoramy
20": 408 x 306 mm
19": 376 x 301 mm
17": 338 x 270 mm
15": 304 x 228 mm
Ale nadal należy się słowo komentarza. Po pierwsze porównanie rozmiarów dotyczy monitorów LCD, dla CRT trzeba wziąść poprawkę na rozmiar widzialnego obszaru i odjąć od przekątnej monitora około cal dla 17", dwa cale dla 22". Po drugie najpopularniejsze obecnie monitory 19" jako jedyne mają proporcje 5:4 (1280x1024 pikseli) co sprawia że są niemal tak samo wysokie co monitory 20" o proporcjach 4:3 (1600x1200 pikseli). Dla osoby przyzwyczajonej do takiego monitora każda panorama wydaje się na pierwszy rzut oka bardzo niska i szeroka
Najczęściej spotykane rozdzielczości monitorów panoramicznych to:
1280x800 = 1'024'000 pikseli - standard w 14 i 15 calowych laptopach
1440x900 = 1'296'000 pikseli - 19 calowe monitory
1680x1050 = 1'764'000 pikseli - głównie 20 i 22 calowe monitory, oraz laptopy typu desktop replacement.
1920x1200 = 2'304'000 pikseli - monitory ponad 22 cale, ale 17" laptopy z matrycą o takiej rozdzielczości też są w ofercie większości producentów.
Dla porównania:
1280x1024 = 1'310'720 pikseli
1600x1200 = 1'920'000 pikseli
2. Walory użytkowe.W skrócie: w panoramie chodzi o to, żeby było na niej widać więcej niż na "klasycznym" monitorze. Jeśli widać mniej, to coś się nie udało
W przypadku filmów zalety są oczywiste, mamy lepsze wykorzystanie powierzchni ekranu (mniejsze marginesy na górze i na dole). W grach powinno być większe pole widzenia, ale tu zaczynają się problemy jeśli gra nie ma zaimplementowanej poprawnej obsługi (o tym dokładnie napiszę później). W pozostałych zastosowaniach bywa różnie. Jak łatwo można sobie policzyć, monitor panoramiczny ma mniejszą powierzchnię niż klasyczny o tej samej przekątnej i także niższą rozdzielczość. Nie są to duże różnice, ale jednak. Z drugiej strony wyczytałem w jakimś artykule że maksymalne pole widzenia ludzkiego oka to około 140 stopni w poziomie i 90 stopni w pionie co daje proporcje 15,4:10, jak by nie patrzeć panoramiczne, więc taki monitor jest bardziej dopasowany do naszych możliwości postrzegania. No i najważniejszy argument: producenci i tak zdecydowali za nas, bo 90% laptopów i 99% monitorów ponad 20" jest panoramicznych a te które nie są, mają najczęściej cenę z kosmosu.
Mnie osobiście taki układ ekranu do pracy odpowiada. Nic się nie rozciąga ani nie deformuje, po prostu mamy do dyspozycji pulpit o sporej rozdzielczości i trochę innych proporcjach, to wszystko. W większości programów których używam powiększoną przestrzeń na bokach wykorzystuję na dodatkowe paski narzędzi i okna.Czytając dokumenty (pdf, doc) wyświetlam sobie najczęściej 2 strony tekstu obok siebie (tylko na dużym ekranie, 1200x800 na laptopie to niestety za mało do takich rzeczy ). Ze stronami www bywa róznie. Te bardziej skomplikowane mają niestety najczęściej stałą szerokość i to obliczoną najczęściej na 1024x768, więc prawie połowa ekranu pozostaje niewykorzystana. Prostsze strony tekstowe jak wikipedia czy fora internetowe zajmują pełną szerokość ekranu, więc nawet posty Razorblade'a mieszczą mi się w całości.
3. O Grach ogólnie.Na wstępie załóżmy, że to jest obraz, który uzyskujemy
w trybie pełnoekranowym na monitorze o standardowych proporcjach:
Ten obraz
w trybie pełnoekranowym na monitorze panoramicznym można wyświetlić na następujące sposoby:
1. Z zachowaniem proporcji, ale niewykorzstanymi marginesami po bokach
2. Wypełniając cały ekran ale psując proporcje rozciągnięciem w poziomie. (Stretch)
3. Z zachowaniem proporcji, ale obcinając na górze i na dole. (Vert-)
4. Z zachowaniem proporcji, powiększając pole widzenia czyli z angielskiego FOV. (Hor+)
Tryby 1 i 2 są dostępne z poziomu sterowników karty graficznej dla każdej aplikacji chcącej działać w trybie pełnoekranowym. (Istnieje jeszcze możliwość odwzorowania piksel w piksel, ale traktuję ją tylko jako ciekawostkę). Zatem jeśli w jakiejś grze nie da się włączyć rozdzielczości panoramicznej, to pozostje nam do wyboru albo rozciągnąć i zdeformować obraz, albo grać z marginesami. Ta sytuacja dotyczy gier w których w ogóle nie da się zmieniać rozdzielczości albo można to robić tylko w ograniczonym stopniu. Czyli w prawie wszystkich grach z grafiką 2D (choć do Baldur's Gate II widziałem gdzieś jakieś mody) albo zabytkowych tytułach 3D (driver, virtua fighter, te klimaty
)
W przypadku gdy w grze można uaktywnić rozdzielczość panoramiczną (niekoniecznie z poziomu menu, czasem trzeba mocno pogrzebać w plikach konfiguracyjnych), uzyskamy tryb 4,3 albo 2. Który konkretnie, to zależy od samej gry i na to nie mamy zazwyczaj wpływu, chociaż różnica między 3 i 4 to w gruncie rzeczy zmiana ustawienia pola widzenia (FOV). Oczywiście najbardziej pożądany jest tryb 4 (Hor+). Opisy jak skonfigurować większość obecnych na rynku gier można znaleźć na
www.widescreengamingforum.com.
4. O Symulatorach szczególnieSymulatory są o tyle nietypową kategorią gier, że można w nich zmieniać pole widzenia w trakcie lotu bawiąc się zoomem. I tutaj jest kluczowa dla zrozumienia tego mechanizmu sprawa: pole widzenia (FOV) jest mierzone horyzontalnie, więc dla takiej samej watości FOV zarówno monitor panoramiczny, jak i klasyczny będą wyświetlać fragment sceny o takiej samej szerokości kątowej. Ponieważ jednak panorama jest niższa, część obrazu widocznego na monitorze 4:3 zostanie obcięta i uzyskamy efekt jak przy trybie Vert-. Jeśli jednak na monitorze panoramicznym ustawimy więszky FOV niż na monitorze klasycznym sytuacja się odwróci i dostaniemy tryb Hor+. Korzystając z panoramy, można po prostu latać z mniejszym zoomem niż na zwykłym monitorze. Wot i cała filozofia.
Lock OnWspółpraca Lock On'a z monitorami panoramicznymi jest delikatnie mówiąc pokręcona. Niby w menu bez problemu można wybrać 1680x1050, ale obraz przy takim ustawieniu będzie rozciągnięty (tryb stretch). Można to poprawić edytując ręcznie plik graphics.cfg i ustawiając właściwy współczynnik proporcji, ale jest on resetowany za każdym razem gdy zmienimy coś w utawieniach gry. Pomocny w tej sytuacji okazuje się program LOCFG. Ponadto warta zastosowania jest modyfikacja autorstwa TekaTeka powiększająca maksymalny FOV jaki można ustawić w kokpicie, należy dokonać zmian w config/view/view.lua zgodnie z tym:
-- Camera view angle limits {view angle min, view angle max}.
CameraViewAngleLimits = {}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iSu_27] = {20.0, 145.0}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iSu_33] = {20.0, 145.0}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iSu_25] = {20.0, 145.0}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iSu_39] = {20.0, 145.0}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iMiG_29] = {20.0, 145.0}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iMiG_29K] = {20.0, 145.0}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iA_10] = {20.0, 145.0}
CameraViewAngleLimits[PlaneIndex.iF_15] = {20.0, 145.0}Efekt jest bardzo zadowalający, po lewej 1280x960 po prawej 1680x1050 (nie są to maksymalne ustawienia FOV):
Flight Simulator 2004:Obsługa trybów panoramicznych jest wbudowana zarówno w FS2004 jak i FSX. Po prostu ustawiamy i działa, przynajmniej grafika 3D. Panele 2D są rozciągane na szerokość ekranu, chyba, że
a) gramy w oknie o odpowiednich proporcjach a nie w fullscreen
b) wymusiliśmy stały rozmiar dla każdego okna konkretnego samolotu edytując jego panel.cfg.
c) ręcznie przeskalowaliśmy okna paneli po załadowaniu samolotu
d) samolot ma panoramiczne panele (nie znam żadnego takiego, ale jest to możliwe)
Tak wypada porównanie w 3D (zwracam uwagę na wartość zoom w prawym górnym rogu):
Natomiast panel 2D może wyglądać następująco:
Od lewej: 1280x960 (4:3), 1280x1024 (proporcje 5:4, panel rozciągnięty w pionie), 1680x1050 (16:10, panel rozciągnięty w poziomie), 1680x1050 (16:10, panel o właściwych proporcjach ale nie pokrywa całego okna)
UPDATE dla FSX:
Dla FSX stosują się te same zasady co dla FS2004, należy jednak włączyć obsługę trybu szerokoekranowego dopisując w pliku FSX.cfg (\Documents and Settings\
użytkownik\Dane aplikacji\Microsoft\FSX\FSX.cfg) w sekcji [Display] linijkę:
WideViewAspect=True
Bez tego FOV jest ograniczony do 90 stopni. Po dopisaniu można go powiększać do granic przyzwoitości wciskając zoom out
Ił-2 (cała seria)W ustawieniach gry rozdzielczości panoramiczne nie są dostępne, można je jednak włączyć wpisując konkretne wartości width i height w pliku conf.ini. Należy też ustawić SaveAspect=0. Niestety w grze nie można zwiększyć FOV ponad 90 stopni, a to trochę mało jak na możliwośći ekranu panoramicznego. Na screenach od lewej: standardowy widok w 1280x960, ten sam kąt widzenia w 1680x1050, 1680x1050 z kątem widzenia 80 stopni:
Falcon 4.0 OFPanoramiczne rozdzielczości będą dostępne w menu gry po uruchomieniu z dodatkowym argumentem -hires. Panel 2D nie jest rozciągnięty, a ucięty na dole, co niestety może przeszkadzać. W 3D jest ok.
Widok 3D:
Widok 2D standard:
Widok 2D wide (Shift+2)
Widok na konsolę centralną:
Orbiter:W wersji 2006 SP1 (starszych nie sprawdzałem) odpowienia rozdzielczość jest dostępna w konfiguracji. Panele 2D nie są skalowane, więc mają właściwe proprcje ( w wypadku gdy nie mieszczą się na ekranie można je przewijać) HUD i MFD'ki w są odpowiednio skalowane:
5. Wydajność. Krąży opinia, że aby móc grać na dużym monitorze w natywnej rozdzielczośći to trzeba mieć co najmniej 8800GTS 640MB bądź ekwiwalent od ATI, i to najlepiej w SLI/CrossFire. Otóż błąd. Co bardziej dociekliwi mogą prównać moje screeny w różnych rozdzielczościach powyżej, na wszystkich jest widoczny licznik FPS. Spadek jest, ale niezbyt dotkliwy (ustawienia we wszystkich przypadkach takie same), rzędu 10-20%.
Należy pamiętać, że rozdzielczość generowanego obrazu jest tylko jednym z parametrów konfiguracji i to zazwyczaj nie tym najbardziej "klatkożernym". Porównania i testy w serwisach poświęconych komputerom dokonywane są prawie zawsze na maksymalnych ustawieniach grafiki w danej grze i z wysokimi parametrami filtrów AA i anizo. Zwłaszcza one z racji swej pamięciożerności i złożoności powodują duży spadek FPS wraz ze wzrostem rozdzielczości. Z doświadczenia wiem, że wystarczy lekko odpuścić i wydajność wróci do akceptowalnego poziomu. A chyba przyjemniej grać na dużym ekranie w średnich ustawieniach niż na małym w maksymalnych
Cóż tu mądrego można by jeszcze teraz napisać... o mam: zależnie od potrzeb i przyzwyczajeń użytkownika, monitor panoramiczny może być dla niego lepszy, porównywalny, bądź gorszy od monitora klasycznego. Prawda że dobre podsumowanie?
Tak na serio - sądzę, że nie ma się co obawiać paneli o proporcjach 16:10. Już obecnie ich cena jest bardzo atrakcyjna, a wszystko wskazuje że w przyszłości będą jeszcze tańsze i większe. Odradzam 19" panoramy - mają niższą rozdzielczość, ale już modele o przekątnej 20 i więcej cali i rozdzielczości 1680x1050 są ciekawą alternatywą dla 19 calowych "kwadratów".
